Igqityelwe ukuvuselelwa ngoMatshi 8, 2024 ngu URoger Kaufman
UPlato wayesisithandi sobulumko esingumGrike owayephila ngenkulungwane yesi-5 neyesine ngaphambi kweXesha Eliqhelekileyo. waphila kwaye ungomnye wabameli abaziwayo bentanda-bulumko yamandulo.
Imisebenzi yakhe ixhomekeke heute impembelelo enkulu kwifilosofi, inzululwazi kunye nenkcubeko.
Iimbono zakhe malunga nenyani, umntu uhlobo noxanduva lokuziphatha luye lwaxonxa ukucinga kwaseNtshona.
Kweli nqaku ndiqulunqe i-40 isicatshulwa esihle esivela kuPlato esiya kusinceda vuselela ingcinga kwaye asincede siyiqonde ngcono intanda-bulumko yakhe.
Iingcaphuno ezingama-40 eziPhakamisayo zivela kuPlato (Ividiyo)
umthombo: Iintetho ezigqwesileyo kunye neeQuotes
“Singenza enye uhloboowoyika ubumnyama, axolelwe ngokulula; Eyona ntlekele yobomi kuxa abantu besoyika ukukhanya.” - uPlato
"Ukungazi, ingcambu kunye nesiqu sabo bonke ububi." - uPlato
"Isibindi kuthetha ukwazi into ongafanele uyoyike.” - uPlato
“Ngokusebenzisa i uthando wonke umntu uba yimbongi.” - uPlato
“Izilumko zithetha kuba zinento yokuthetha; Izidenge ziyathetha kuba zinento yokuthetha.” - uPlato
"Olokuqala noloyiso lukhulu kukuzoyisa." - uPlato
"Lowo wenza okungalunganga uhlala engonwabanga ngakumbi kunalowo ubandezelekayo." - uPlato
“Sixhobe ngokuphindiweyo xa sisilwa ngokholo.” - uPlato
"Ulwazi olufunyenwe phantsi kokunyanzeliswa alubambeki engqondweni." - uPlato
Eyona nto inzima impilo kukwenza intliziyo nentloko zisebenze kunye. Kwimeko yam, abanxibelelani nangobuhlobo. ” - uPlato
“Esona sohlwayo siqatha sokwala ubunkokeli kukulawulwa ngumntu ongaphantsi kwakho.” - uPlato
“Esinye sezohlwayo zokwala ukuba nenxaxheba kwezobupolitika kukulawulwa ngabantu abaphantsi kwakho.” - uPlato
“Umculo ngumthetho wokuziphatha. Unika umphefumlo kwindalo iphela, Amaphiko kuye ngokusebenzisa, ulonwabo lwentelekelelo nomtsalane wobomi nayo yonke into.” - uPlato
“Ukuziphatha komntu kuvela kwimithombo emithathu ephambili: Iwunsch, iimvakalelo nolwazi.” - uPlato
"Ubuhle bukwiliso lombukeli." - uPlato
"Umlinganiselo wendoda yinto ayenzayo ngamandla." - uPlato
"Ubulungisa ebomini nakwizenzo zombuso bunokwenzeka kuphela xa buqala ukubakho ezintliziyweni nakwimiphefumlo yabemi." - uPlato
"Ulwazi olufunyenwe phantsi kokunyanzeliswa alubambeki engqondweni." - uPlato
"Ukungazi, ingcambu kunye nesiqu sabo bonke ububi." - uPlato
"Akukho mthetho okanye ummiselo unamandla ngaphezu kokuqonda." - uPlato
“Esona sohlwayo siqatha sokwala ubunkokeli kukulawulwa ngumntu ongaphantsi kwakho.” - uPlato
"Isiqalo yeyona nto ibalulekileyo yomsebenzi." - uPlato
“Sixhobe ngokuphindiweyo xa sisilwa ngokholo.” - uPlato
Eyona nto imnandi ngenyaniso kukuba asiyomntu. Wonke umntu unelungelo lokukhangela aze azifumane.” - uPlato
"Olokuqala noloyiso lukhulu kukuzoyisa." - uPlato
"Inye kuphela into ebuhlungu ngokwenene: ukungaphili de ufe."- uPlato
inkalipho kuthetha ukwazi into ongafanele uyoyike.” - uPlato
"Eyona nto inzima ngemfundo kukuba awukwazi ukufundisa umntu ukuba akafuni ukufunda, kwaye awukwazi ukumfundisa ukuba ucinga ukuba wazi yonke into." - uPlato
"Abantu abalungileyo abafuni mithetho ukuze benze ngokufanelekileyo, ngelixa abantu ababi baya kufumana indlela ejikeleze imithetho." - uPlato
“Ungenza ngaphezulu kwiyure yokudlala fumanisa ngomntu kunonyaka wencoko.” - uPlato
“Ixabiso lokungakhathali kwimicimbi yoluntu lilawulwa ngabantu abangendawo.” - uPlato
"Uluvo luphakathi kolwazi kunye nokungazi." - uPlato
“Umculo ngumthetho wokuziphatha. Unika umphefumlo kwindalo iphela, amaphiko engqondweni, uvuyo kwingcinga kunye nomtsalane wobomi nayo yonke into. " - uPlato
"Isigqibo esihle sisekelwe kulwazi hayi kumanani." - uPlato
"Ukucinga - umphefumlo uthetha wodwa." - uPlato
“Umphefumlo ongenanjongo zimiselweyo ebomini uyalahleka; Ukuba kuyo yonke indawo akuyi kuba ndawo. ” - uPlato
"Ingcono into encinci eyenziwe kakuhle kunento eninzi engafezekanga." - uPlato
"I Izilumko zithetha kuphela into abayaziyo.” - uPlato
“Lowo unezinto ezilungileyo akufuneki ukuba azivakalise ngokuvakalayo, kuba yena uyazithetha.” - uPlato
“Indlela imfundo eyithathela kuyo indoda iya kuba kwixesha elizayo Qinisekisa ubomi. " - uPlato
FAQ malunga noPlato
Wayengubani uPlato?
UPlato wayesisithandi sobulumko esingumGrike esasiphila ngenkulungwane yesi-4 BC. Wazalwa ngenkulungwane yokuqala ye-BC kwaye uthathwa njengenye yeengcingane ezinempembelelo kwifilosofi yaseNtshona. Wayengumfundi we uSocrates waza kamva waseka esakhe isikolo, iAkhademi, eAthene.
Yeyiphi eyona misebenzi ibalulekileyo kaPlato?
UPlato wabhala iingxoxo ezininzi zentanda-bulumko, ezinye zazo zigqalwa njengeyona misebenzi yakhe idumileyo nenempembelelo. Ezi ziquka “iRiphabhliki”, “uMbuso”, “iSimpoziyam”, “iPhaidon” kunye ne“Phaidros”.
Ziziphi iingcamango ezinxulumene noPlato?
UPlato wavelisa iingcamango neengcamango ezininzi ezibalulekileyo eziye zanempembelelo enkulu kwintanda-bulumko nakwingcinga yaseNtshona. Oku kubandakanya ingcamango yakhe yeengcamango, ingcamango yokulungileyo njengowona mgaqo uphakamileyo, ingcamango yomphefumlo njengokungafi kunye nombono wolungelelwaniso olufanelekileyo lwentlalo.
Ithini inkcazo-bungcali yeengcamango zikaPlato?
UPlato wayekholelwa ukuba kukho ihlabathi leengcamango elingaphaya kwehlabathi elibonakalayo. Ezi ngcamango ziingqikelelo ezigqibeleleyo nezingenakuguquguquka ezisisiseko sehlabathi elibonakalayo kwaye zinokwaziwa ngengqiqo yomntu.
Ibaluleke ngantoni ingcamango yokulungileyo kuPlato?
KuPlato, umbono wokulungileyo ngowona mgaqo uphakamileyo kunye nomthombo wayo yonke inyaniso kunye nolwazi. Ngumgaqo ophilisa ihlabathi leembono kwaye unike umhlaba obonakalayo ulungelelwaniso nobuhle bawo.
Yintoni uthando lukaPlato?
Uthando lukaPlato luhlobo lothando oluchazwe nguPlato kwingxoxo yakhe ethi "Symposium". Luthando olungasekelwanga kumtsalane ngokwasemzimbeni kodwa kunxibelelwano lwengqondo nokomoya phakathi kwabathandi.
UPlato wayibona njani intlalontle?
UPlato wayekholelwa ukuba ulungelelwaniso olufanelekileyo lwentlalo lufanele lube ngurhulumente wezihandiba nokhokelwa bubulumko nengqiqo. Kwakhona wayekholelwa kuluhlu lwemiphefumlo olusekelwe kwiimpawu ezahlukahlukeneyo ezinokuthi zenze isiseko sokusasazwa kwamandla negunya eluntwini.
Yiyiphi impembelelo awayenayo uPlato kwintanda-bulumko yaseNtshona?
UPlato ugqalwa njengenye yezona ngqondi zinempembelelo kwimbali yentanda-bulumko yaseNtshona. Iingcamango neengcamango zakhe zaphembelela izithandi zobulumko neengcinga ezininzi zamva, eziquka uAristotle, uAugustine, uDescartes noKant.
Yintoni enye endifuna ukuyazi ngoPlato?
Kukho iinkalo ezininzi eyaziwayo ngoPlato kunye nentanda-bulumko yakhe zi. Nazi ezinye iinyani ezinomdla:
- UPlato wazalelwa eAthene yaye wayelilungu lentsapho yezihandiba.
- Wafunda phantsi kukaSocrates yaye waphenjelelwa kakhulu yintanda-bulumko nendlela yakhe yokucinga.
- UPlato waseka iAcademy, egqalwa njengeziko lokuqala lemfundo ephakamileyo eYurophu.
- Nangona uPlato wayesaziwa njengombhali, wayengafane abhale ngaye. Ngoko ke, kunzima ukuchonga iimbono zakhe zobuqu nezimo zengqondo kwimibandela ethile.
- UPlato wayeyingqondi yezopolitiko kwaye wabhala iingxoxo ezininzi malunga nobume bukarhulumente kunye nolungelelwaniso olufanelekileyo lwentlalo.
- UPlato wayekholelwa ekungafini komphefumlo waza wabhala ngako kwincwadi yakhe ethi “Phaidon”.
- Ithiyori yakhe yeengcamango yaphembelela iintanda-bulumko ezininzi zamva, kuquka isithandi sobulumko uPlotinus, owayephila ngenkulungwane yesi-3 AD waza waseka iNeoplatonism.
- UPlato waziwa ngencoko yakhe ethi "IRiphabhlikhi," apho achaza umbono wolungelelwaniso olufanelekileyo lwentlalo.
- UPlato wabhala malunga ne-aesthetics kwaye wabonisa ingcamango yobuhle njengendlela yenyaniso.
- Nangona uPlato edla ngokuthathwa njengesithandi sobulumko esilindelekileyo, ukwanjalo malunga nezihloko eziphathekayo ezifana nezemfundo, Ukuziphatha nePolitiko.